Średniowieczna twierdza obronna, otoczona fosą, wzniesiona ok. 1350 r. przez Kazimierza Wielkiego w miejscu grodu warownego z drugiej połowy IX wieku, zlokalizowana została na niewielkim pagórku w widłach dwóch rzek – Obry i Paklicy. Aktualnie wchodzi w skład Międzyrzeckiego zespołu muzealno-zamkowo-parkowego.
Jednym z najciekawszych zabytków Międzyrzecza są położone w zachodniej części miasta ruiny zamku królewskiego. Pierwsza wzmianka o zamku międzyrzeckim pochodzi z 1002 roku z relacji biskupa Merseburga Thietmara. O międzyrzeckiej warowni także wspominał w swojej kronice Jan z Czarnkowa.
Na rozwój średniowiecznego Międzyrzecza wpłynęło poważnie kilka czynników, między innymi położenie w krainie przejściowej między Wielkopolską, a Ziemią Lubuską: kluczowe usytuowanie strategiczne na linii Obry, łączące jej północny, bardziej na zachód wysunięty odcinek z cofniętymi ku wschodowi jeziorami obrzańskimi i to w miejscu najłatwiejszym do przeprawy przez jeziora; skrzyżowanie dalekobieżnych szlaków drogowych. Najważniejsze z tych ostatnich to drogi: Poznań – Lubusz, Poznań – Krosno oraz najstarszy szlak handlowy łączący Wielkopolskę poprzez Międzyrzecz – Santok z Pomorzem Zachodnim. Do rozwoju Międzyrzecza przyczyniły się też dobre miejscowe warunki osadnicze. „Kotlina” międzyrzecka, dawne dno polodowcowego jeziora, wyróżnia się dobrymi namułowymi glebami od okolicznych terenów o gruntach jałowych pokrytych przeważnie lasem.
Międzyrzecki zamek stanowi doskonały przykład ciągłości osadnictwa obronnego i trwałości usytuowanego w jednym miejscu punktu obrony, modernizowanego na przestrzeni dziejów stosownie do następujących zmian w sposobie prowadzenia walki.
